Onderwijs anderstaligen bij het Horizon College
‘Goeiedag, met mijnheer Peter’ is de begroeting op zijn voicemail. Mijnheer Peter is dikwijls druk, hij is docent. Vandaag begon zijn dag om 7.45 uur op school. Er staat een toets op het programma. De leerlingen starten om 8.30 uur. Hij bereidt de thema’s voor vandaag voor en zorgt dat het rooster dat ingaat na de kerstvakantie kan worden toegelicht in de volgende uren. We krijgen een inkijkje in het werk van Peter als docent in een Internationale Schakelklas waar anderstaligen (ANTA) bij het Horizon College in Alkmaar. In de groepen waaraan hij lesgeeft, zitten leerlingen die net in Nederland zijn komen wonen of doorstromen vanuit het voortgezet onderwijs. Allemaal jongeren tussen de 16 en 18 jaar. De meesten spreken nog amper Nederlands, zijn analfabeet in de eigen taal of hebben zichzelf de beginselen eigen gemaakt. Bijna allemaal hebben ze een vluchtelinge status of al toestemming om langer in NL te verblijven. De leerlingen zijn gewoon leerplichting. De ISK-leerlingen nemen hier een aanloop naar de mbo-entreeroute. Ze vormen een groep voor twee jaar. De landen waar de meeste leerlingen vandaan komen zijn Syrië, Eritrea en Oekraïne. Er zijn nu tien klassen, verdeeld in leertempo. Het zijn flexibele klassen met een aantal doorstroom momenten. Dat is belangrijk omdat in de praktijk is gebleken dat leerlingen vaak ‘opeens doorhebben hoe het werkt met de Nederlandse taal en gebruiken’ en dan kunnen ze rap verder.
Wie ben je en wat doe je?
Peter steekt van wal: “ik ben Peter Sanders, geboren in 1964 in Arnhem, opgegroeid in Heiloo. Getrouwd en vader van een volwassen dochter”.
Peter vertelt dat hij geschoold werd in Alkmaar via LTS naar MTS en HTS-elektrotechniek. In zijn tijd zat daar eigenlijk niemand echt op te wachten. Na een aantal banen in datacommunicatie besloot Peter verder te leren en schreef zich in voor communicatie bij de Hogeschool van Amsterdam. Het volgende wat hij wist, is dat hij daar voor de klas stond. Hij werd docent volwassenonderwijs.
Daarnaast ontwikkelde Peter zich tot NLP-trainer en coach. “En nu ben ik zij-instromer en bezig om gecertificeerd docent te worden. Ik werk vier dagen op school en heb één studiedag. De schooldagen vul ik met lesgeven, voorbereiding en algemene taken voor het team. Hij is mentor en doet de verzuimcoördinatie, wat vooral administratieve processen zijn met een juridisch aspecten, denk aan leerplichtmeldingen. Als mentor kan hij meer aandacht besteden aan de mens en zich richten op successen.
Wat drijft je?
‘Belangstelling voor mensen. Mensen op zoek naar veiligheid. En nu in mijn werk de mens in de leerling. Wat beweegt ze en hoe kan je zo goed mogelijk ondersteunen? Hoe kunnen deze mensen met behoud van eigen identiteit, zich toch staande houden in onze samenleving?’ Dat zijn de thema’s en vragen waarop Peter zich richt.
Omdat reizen altijd al een grote hobby is, zag hij veel verschillende landen en culturen. Onderweg is hij speciaal geïnteresseerd in mensen en hun gewoonten. Het bracht hem naar het oosten van de wereld: Syrië, India, Nepal, Midden-Oosten, Zuidoost-Azië, Jemen. Het verklaart Peters’ betrokkenheid en motivatie nu voor het lesgeven aan anderstaligen.
Anderstaligen en culturele aspecten
Peter klopte aan bij EntreeNH met de vraag of hij iets kan bijdragen om met collega’s te denken over de rol van culturele aspecten in het onderwijs. Dit interview is een eerste gevolg daarvan. Binnen EntreeNH wordt het ook opgepakt om in de EntreeNH Academie activiteiten te organiseren waar inspirerende sprekers uit verschillende culturen en leerlingen in een goeie bondige pakkende vorm een inkijkje geven in hun cultuur. Want elkaar kennen, helpt om elkaar te begrijpen en de bereidheid te hebben om met elkaar een weg te vinden. Het valt Peter op dat de collega’s die werken met anderstaligen hun hart allemaal op de goede plek hebben. Daar ligt het niet aan. Wel ontbreekt het soms aan kennis en is het binnen de systemen van de instellingen nog weleens lastig om als leerling en docent niet verstrikt te raken in de technocratische aspecten. ‘Soms ontstaan belemmeringen doordat er heel veel waarde wordt gehecht aan protocollen en procedures. Mensen sneeuwen dan nog weleens onder. En dat is zonde, dan verlies je de mens uit het oog en dat het vooral voor anderstaligen kwetsbaar.
De vraag die Peter stelt is: Hoe hou je balans tussen doel- en proceduregerichte coördinatoren en opleidingsmanagers en de weg die studenten soms te gaan hebben’. Hij stelt zich voor: “een start van bewustwording en verkenning van deze balans zou kunnen zijn om met elkaar te leren over de andere culturen.” En Peter vertelt verder: “Wist jij bijvoorbeeld dat mensen uit Eritrea je uit beleefdheid niet aankijken? Dat leerden zij aan als vorm van respect. Terwijl wij het hier juist heel hinderlijk vinden en het gevoel hebben dat iemand geen contact maakt als je niet wordt aangekeken. Hoe kunnen we daarmee omgaan? En denk aan mensen die uit het Midden-Oosten komen, zij komen uit een stammencultuur. Daar is het leidersprincipe heel anders ingevuld. Denk ook bijvoorbeeld de positie van mannen en vrouwen. Hoe gaan we om met gesluierde mensen? Hoe gaan we om met mondkapjes? Natuurlijk hebben we regels. Maar hoe doen we dat in de praktijk? En wat betekent dat voor onze leerlingen? Als we met elkaar dat gesprek voeren, kunnen we dan een veiligere omgeving creëren voor deze studenten zodat ze meer kans op succes krijgen?”
Studenten succes
Peter vertelt heel enthousiast over wat hij als een mooi succes ervaart, namelijk over leerlingen die hun draai hebben gevonden in de klassen en hoe die een rol pakken ten opzichte van andere leerlingen door hen bijvoorbeeld te corrigeren als die het lesgeven verstoren. Peter benoemt het als een mooi resultaat van de investering en het vertrouwen dat is verkregen. De groepen van vorig jaar ziet hij mooie stappen maken. Zo vertelt Peter ook nog over twee jongens die net voor de zomer zijn gestart die nu gaan meedoen aan het project ‘friend4friend’. Dat is een project waarin SW studenten (‘social work’ zoals ze zelf zeggen) gekoppeld worden als maatje en de ene week de anderstalige student meenemen naar bijvoorbeeld een senioreninstelling om daar te helpen bij activiteiten of om koffie te schenken, maar ook voor rolstoelles zodat ze opstap kunnen met mensen. De andere week gaan ze iets leuks doen met elkaar, bijvoorbeeld naar de sportschool of samen naar Artis om ze op weg te helpen in hun nieuwe omgeving. Het stemt Peter allemaal vrolijk en geeft hem de voldoening die nodig is om dit toch ook intensieve werk met veel plezier te blijven doen.
